Titel: Plekken van verzet en pijn I 

Auteur: Diete Oudesluijs

Aantal pagina's: 278

ISBN: 978 90 816731 1 2

Druk: 2017

Uitgever: Aspekt

Veel mensen weten niet, wat er in de oorlog allemaal gebeurd is, en waar. Plekken van verzet en pijn wil die plekken en de bijbehorende geschiedenis, de omgang met de herinneringen en het herdenken na de oorlog tot op de dag van vandaag, nog eens uitvoerig in kaart brengen. Het gaat daarbij voornamelijk om plekken in heel Nederland waar mensen gevangen hebben gezeten of zijn gedood, en plekken waar daaraan herinnerd wordt. De kampen en gevangenissen staan daarbij in het middelpunt. Daaraan vooraf gaat een korte inleiding over de oorlogsjaren en de infrastructuur die de bezetter voor het grootste gedeelte overnam en aanpaste. Ook is informatie opgenomen over het systeem van de kampen algemeen.

Titel: Plekken van verzet en pijn II

Auteur: Diete Oudesluijs

Aantal pagina's: 286

ISBN: 978 90 816731 1 3

Druk: 2013

Uitgever: Aspekt

In Plekken van Verzet en Pijn II komen de verschillende groepen Nederlanders en in Nederland wonende buitenlanders aan bod die naar Duitse kampen en gevangenissen in heel Europa zijn gedeporteerd en/ of die daar hebben moeten werken: krijgsgevangen officieren en manschappen, gevangenen in tuchthuizen, alle grotere concentratiekampen en vernietigingskampen, sommige bijkampen en stafkampen en de 'gewone' dwangarbeider; van de meer dan 500.000 mannen en sommige vrouwen die in het kader van de Arbeidsinzet naar Duitsland moesten kunnen in dit kader alleen een aantal voorbeelden worden genoemd. Speciale aandacht is er voor het werk dat ze allemaal hebben moeten doen in dienst van de SS en van particuliere bedrijven.

Titel: Post uit de vergetelheid

Auteur: Bennie Vlaskamp

Aantal pagina's: 144

ISBN: 978 94 90374 08 2

Druk: Eerste druk april 2010

Uitgever: Compaan - Maassluis

Het aantal brieven dat verzonden of ontvangen mag worden, verschilt van kamp tot kamp. Ten behoeve van de censuur moet de post in de Duitse taal geschreven worden en een beperkt aantal regels tellen. Alleen eenvoudige informatie betreffende gezondheid en dagelijks leven komen door de censuur. Joden en Sovjet-gevangenen is het meestal niet geoorloofd brieven te schrijven.  Er zijn miljoenen brieven uit en naar de kampen gestuurd, maar er zijn er zeer weinig bewaard gebleven. Ieder poststuk dat er nog is, is daarom een waardevol historisch document, dat het persoonlijk lot van een gevangene vertegenwoordigt. Geïllustreerd met afbeeldingen van kaarten, brieven, enveloppen en briefkaarten. 

Titel: Schroeiplekken 

Auteur: Carla van Lier

Aantal pagina's: 152

ISBN: 90 297 1701 7

Druk: 2000

Uitgever: Voorhoeve

De joodse Carla van Lier (1918 - 1995) was een van de weinigen van haar familie die de Duitse concentratiekampen overleefde. Na de oorlog schreef zij over haar ervaringen Schroeiplekken, dat in 1977 verscheen. Na haar dood las haar neef Joop Gobes een aantal dagboekbrieven, waarin Van Lier onder de titel Roestplekken verslag doet van haar terugkeer in het naoorlogse Nederland. Beide boeken zijn nu gebundeld onder de titel Schroeiplekken.

Titel: Shoah 

Auteur: De film van Claude Lanzmann

Aantal pagina's: 228

ISBN: 90 295 2746 3 

Druk: 1986

Uitgever: De Arbeiderspers

Over de concentratiekampen, de gaskamers, de uitroeiing van zes miljoen joden door de nazi's zijn al bibliotheken vol geschreven. En toch, ondanks alle documentatie, ondanks alle genoteerde getuigenissen is er een groot raadsel gebleven. Hoe voltrok de holocaust zich concreet, in detail, van dag tot dag? Claude Lanzmann, schrijver en cineast, wilde het onvoorstelbare dat de nazi's aan het eind van de oorlog letterlijk in de vergetelheid hoopten te hebben gebracht, nog eenmaal achterhalen, vastleggen, noteren, tot in de kleinste bijzonderheden. Tien jaar lang heeft hij de plekken, de gezichten, de stemmen opgezocht, gefilmd, aangehoord. Hij maakte een film van negeneneenhalf uur. Dit boek is de volledige tekst van de film Shoah.

Titel: Spelen achter prikkeldraad

Auteur: Ester Gobel & Marjolijn Muntinga

Aantal pagina's: 79

ISBN: 90 803199 5 3

Druk: 2006

Uitgever: Nationaal Monument Kamp Vught

Geschat wordt dat er ongeveer 1,5 miljoen joodse kinderen de oorlog niet hebben overleefd. Voor de kinderen die uiteindelijk de verschikkingen wel overleefde is nooit een einde gekomen aan de oorlog. En toch, er waren en zijn ook lichtpuntjes in deze inktzwarte kinderwereld. Fantasie, creativiteit en spel blijven intact en vormen een belangrijk hulpmiddel om aan te klampen bij het leven en vast te houden aan een leven buiten de angstige realiteit van dat moment. Het zijn volwassenen die kinderen meesleuren in een draaikolk van geweld en negativiteit. 

Titel: Ter dood veroordeeld

Auteur: Gerard Maas

Aantal pagina's: 312

ISBN: 90 6143 188 3

Druk: Tweede druk 1983

Uitgever: Pegasus

Gerard Maas werd op 25 mei 1944 door het Deutsche Obergericht in Utrecht ter dood veroordeeld. Met nog twintig lotgenoten verbleef hij gedurende bijna negen weken in de dodencellen van de gevangenis van Scheveningen en de beruchte bunker van het concentratiekamp Vught. De auteur beschrijft hoe men met elkaar wachtte op het ogenblik dat zij voor het vuurpeloton zouden worden geplaatst. Uiteenlopende politieke en religieuze opvattingen verhinderden niet dat tussen hen een nauwe band ontstond. Zij spraken over hun leven en over hun activiteiten tegen de bezetters. De hoofdpersoon ontkwam op het laatste moment aan de executie.

Titel: Terug uit Nacht und Nebel - Mijn verhaal uit acht Duitse gevangenissen en concentratiekampen

Auteur: Floris B. Bakels

Aantal pagina's: 381

ISBN: 978 94 0190 751 4

Druk: Negentiende druk februari 2016

Uitgever: Omniboek

Dit is hetzelfde boek als 'Nacht und Nebel' alleen een latere uitgave.

'Nacht und Nebel' was een sinister begrip in 1940-1945. 'NN-Häftlinge' waren van ernstige vergrijpen tegen de Duitse bezettingsmacht in Europa verdachte politieke gevangenen die, al dan niet door Duitse krijgsraden te velde ter dood veroordeeld, door de Gestapo werden afgevoerd naar speciale concentratiekampen om daar spoorloos en voorgoed in de mist van de nacht te verdwijnen. Floris Bakels heeft bijna drie volle jaren een dagboek bijgehouden, dat grotendeels bewaard is gebleven. 

Titel: Uit de diepten

Auteur: Bettine Siertsema

Aantal pagina's: 667

ISBN: 978 90 76564 42 5

Druk: 2007

Uitgever: Skandalon

In deze studie worden alle gepubliceerde Nederlandse dagboeken en memoires over de nazi concentratiekampen bijeen gebracht en met elkaar vergeleken, met speciale aandacht voor de theologische, ethische en literaire aspecten. Niet alleen bekende schrijvers als Abel Herzberg, G.L. Durlacher, Etty Hillesum, Floris Bakels en Hellema worden besproken, ook schrijvers die eerder theologisch dan literair bekend zijn, zoals J. Overduin en Corrie ten Boom, en daarnaast nog ruim honderd andere, minder bekende auteurs. 

Titel: Uitzicht

Auteur: Floris B. Bakels

Aantal pagina's: 256

ISBN: 90 10 04791 1

Druk: 1983

Uitgever: Elsevier

Jaren geleden verscheen van Floris B. Bakels 'Nacht und Nebel', het aangrijpende verslag van zijn ervaringen in Duitse gevangenissen en concentratiekampen. Via dit relaas over de KL-hel namen talloze Nederlanders kennis van het sinistere begrip Nacht und Nebel. 'Uitzicht' is een vervolg op 'Nacht und Nebel'. In dit nieuwe boek plaatst de auteur zijn KL-ervaringen in een breder kader van wat we nu beleven en voor later kunnen verwachten. Bakels kon dat niet doen zonder zich eerst opnieuw te verdiepen in het dagboek dat zovelen diep heeft ontroerd. Nieuwe citaten uit het in Natzweiler geschreven gedeelte waren onmisbaar als een aanloop naar de toekomst, die door zovelen somber wordt ingezien.

Titel: Van kleermaker tot kapo

Auteur: Aline Pennewaard

Aantal pagina's: 272

ISBN: 978 90 468 2365 1

Druk: 2018

Uitgever: Nieuw Amsterdam

Kleermaker Heinz Bontscheck was een van de ruim 34.000 joden die nazi-Duitsland ontvluchtten en in Nederland belandden. na verraad door zijn zwager kwam hij via Westerbork in concentratiekamp Auschwitz-Birkenau terecht. Daar werd hij 'kapo', een gevangene die toezicht moest houden op andere gevangenen: een positie die hem hielp overleven, maar die niet kon voorkomen dat hij moest toezien hoe zijn eigen vrouw naar de gaskamers werd gevoerd. Na de oorlog emigreerde Bontscheck naar Australië, waar andere overlevenden hem herkenden en een aanklacht tegen hem indienden. Ze verklaarden dat ze door Bontscheck nog slechter waren behandeld dan door de Duitsers. Een onderzoek naar de waarheid volgde.

Titel: Verboden te sterven

Auteur: Willem Harthoorn

Aantal pagina's: 382

ISBN: 90 75879 377

Druk: 2007

Uitgever: Van Gruting

Bart Dijkman (schuilnaam voor Wim Harthoorn), leider van een communistische verzetsgroep in Den Haag, wordt in augustus 1941 gearresteerd door twee Hollandse politieagenten en in het ‘Oranjehotel’ te Scheveningen gevangengezet. Zijn celgenoot gedurende meer dan een half jaar is Han Stijkel, de bekende leider van de naar hem genoemde verzetsgroep, die later te Berlijn zal worden gefusilleerd. Via het beruchte kamp Amersfoort wordt Bart in maart 1942 tezamen met andere gevangenen naar Buchenwald getransporteerd en twee maanden later naar Gross-Rosen. Het lijden van de groep van vijfenzestig is onbeschrijfelijk. Achtentwintig van hen ontkomen uiteindelijk aan deze hel.

Titel: Verder leven

Auteur: Ruth Kluger

Aantal pagina's: 274

ISBN: 90 234 3351 3

Druk: 1995

Uitgever: De Bezige Bij

Ruth Kluger was nog een kind toen Hitler Oostenrijk annexeerde, en als kind ondervond zij de onderdrukking van de joden in Wenen. Haar vader, een arts, vluchtte naar Frankrijk, vanwaar hij uiteindelijk naar Auschwitz werd gedeporteerd. Samen met haar moeder werd Ruth in september 1942 naar Theresienstadt weggevoerd. In het voorjaar van 1944 werden zij op transport gesteld naar Auschwitz-Birkenau. Waar kan ik zijn, die ik ben? is het eigenlijke thema dat schuilgaat achter de pijn om haar vermoorde vader en broer, achter de beschrijving van een gespannen verhouding tussen moeder en dochter, achter de discussies met haar Duitse vriend Christoph, een typische Duitse, naoorlogse intellectueel, en achter het portret van de steden Wenen en New York.

Titel: Verdoemde dokters

Auteur: Christian Bernadac

Aantal pagina's: 157

Druk: 1969

Uitgever: In den Toren

De op gevangenen in de concentratiekampen uitgevoerde medische experimenten vormen het minst bekende en het meest gruwelijke hoofdstuk uit de geschiedenis van het Derde Rijk. Duitse artsen en hoogleraren verloochenden alle morele regels van hun beroep door op menselijk materiaal vele tientallen verschillende experimenten uit te voeren. Van de naar schatting 7 a 8 duizend behandelde proefpersonen zijn er minder van 500 in leven gebleven. Bernadac heeft vele van deze overlevende, die voor hun leven getekend zijn door de gevolgen van hun behandeling, opgespoord en bezocht. Hun getuigenissen en archieven, waaruit meestal nog niet eerder iets werd gepubliceerd, hebben het hem mogelijk gemaakt het monsterlijke avontuur van deze misdadige onderzoekers te boek te stellen. 

Titel: Vergeet het toch maar

Auteur: Taecke J. Botke

Aantal pagina's: 144

Uitgever: Leiter-Nypels - Maastricht

Citaat: 'Lang heb ik ermee gewacht om wat hier volgt op te schrijven. het paste immers niet in het patroon der concentratiekamp belevenissen. Ik was bang dat de manier waarop ik over die ervaringen zou vertellen de ernst en de tragiek ervan zou kunnen kleineren. Toch, als we elkaar weer zien, de kampgenoten van Sachsenhausen en Ravensbrück, en we halen herinneringen op aan de tijd, doorgebracht in het KZ, dan komen zelden de macabere episoden ter sprake. Avonden lang kunnen we vertellen over dingen en marge van de grote moorden: dingen die in de ogen van anderen misschien futiel zijn, maar die voor ons toen het leven uitmaakte'. 

Titel: Vergeten stemmen van de Holocaust

Auteur: Lyn Smith

Aantal pagina's: 431

ISBN: 978 90 225 4417 4

Druk: Tweede druk januari 2007

Uitgever: M

Lyn Smith was als interviewer betrokken bij het vastleggen van de oorlogservaringen van de overlevenden van de Holocaust voor het Imperial War Museum. Ze bewerkte haar interviews tot een verslag van de jodenvervolging in het Derde Rijk. Het boek bevat portretten van mensen die in hun eigen woorden verslag doen van hun ervaringen. Maar er is meer dan ellende alleen: ze vertellen ook over de liefdadigheid, de moed en de menselijkheid waarmee ze ondanks de barbaarse omstandigheden probeerden te overleven en soms terug te vechten. Het resultaat is een even boeiende als indringende narratief van een van de zwartste periodes uit de menselijke geschiedenis.

Titel: Vervolging van zigeuners in Nederland 1940-1945

Auteur: Dr. B.A. Sijes

Aantal pagina's: 189

ISBN: 90 247 2201 2

Druk: 1979

Uitgever: Martinus Nijhoff

"Het heeft nog jaren geduurd eer de grote moord op de zigeuners meer algemene bekendheid zou krijgen. Nog omstreeks 1955 was in geen enkele Nederlandse encyclopedie onder het begrip 'zigeuners' een woord te lezen over hun vervolging door de nazi's, in een ervan wel over de hun eigen geest van list en bedrog en hun lage zedelijk peil. Niet een Nederlander of Duitser tenslotte is, voor zover wij konden nagaan, wegens zijn aandeel aan de vernietiging van ongeveer tweehonderd zigeuners uit Nederland veroordeeld. Degenen die in Nederland direct bij de vervolging betrokken waren hebben zich in het algemeen niet tegen de gang van zaken verzet."

Titel: Vlucht en verzet

Auteur: Piet Stavast

Aantal pagina's: 264

ISBN: 90 330 1332 0

Druk: 1983

Uitgever: Friese Pers Boekerij 

In vlucht en verzet beschrijft Pieter Stavast (geen schuilnaam overigens) zonder franje, dikdoenerij of heldenverering zijn leven tijdens de oorlog. Pieter Stavast werd opgejaagd en gevangengenomen in Goningen, geïnterneerd en de kampen Vught en St. Michielsgestel, ontvluchtte uit de gevangenis in Utrecht en bracht het laatste deel van de oorlog door als KP'er in Friesland. Hij pleegde er als KP'er vele overvallen en was o.a. betrokken bij de roemruchte overval op de Leeuwarder gevangenis. Hij weigerde echter medewerking aan het 'uit de weg ruimen' van een, door het verzet gevaarlijke geachte, joodse onderduikster en haar 'lastige vriend'. 

Titel: Voor Frieda - Een getuigenis

Auteur: Felix Gutmacher

Aantal pagina's: 43

Druk: 1994

Uitgever: Instituut voor Veteranen - Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oud-Strijders en Oorlogsslachtoffers

'Voor Frieda' is een getuigenis over de gebeurtenissen in de naziconcentratiekampen. Maar het is ook en vooral een immense blijk van tederheid voor Frieda, het meisje dat hij in de Dossin Kazerne ontmoette en dat door de nazi's om het leven werd gebracht in Auschwitz, in de bloei van haar leven. Het is tenslotte een boodschap van hoop en humanisme, die ons leert dat de mens in staat is tot het ergste, maar ook tot het beste en dat soms via een tragische werkelijkheid de edelste en mooiste gevoelens het best tot uiting worden gebracht.

Titel: Wij, musselmanner - Een verhaal over kampen

Auteur: Rene Lambrechts

Aantal pagina's: 271

ISBN: 90 6445 378 0

Druk: 2005

Uitgever: EPO

René Lambrechts was 19 toen hij aansloot bij het Onafhankelijkheidsfront en daarna bij het Partizanenkorps 037 te Heist-op-den-Berg. In oktober 1943 was Korps 037 betrokken bij de overval op een dynamiettransport te Averbode. Drie ton dynamiet kwam in handen van de Partizanen, maar zes leden van het Korps werden terechtgesteld en 23 verzetsmensen gedeporteerd. Bij zijn aanhouding was René Lambrechts 20. Hij vertrok vanuit de gevangenis van Antwerpen naar de nazi-kampen: KZ Esterwegen, Gross-Strehlitz, Gross-Rosen, Dora en Nordhausen. Pas op 10 juni 1945 was hij terug thuis. 

Titel: Ze bouwen daarginds een concentratiekamp

Auteur: Bert Oomen

Aantal pagina's: 222

ISBN: 978 90 8680 158 9

Druk: 2014

Uitgever: Adr. Heinen 

Over wat er in de oorlog allemaal gebeurd is, bestaat een redelijk nauwkeurig beeld. We weten ook redelijk nauwkeurig wat er zich in deze periode in het dorp Vught heeft afgespeeld. Het beeld van wat de inwoners toen wisten en dachten is veel vager. In januari 1943 werden de inwoners van het dorp plotseling geconfronteerd met een SS concentratiekamp, het enige echte concentratiekamp dat door de Duitsers in de bezette West-Europese gebieden zou worden gerealiseerd. De eerste transporten met uitgeputte gevangenen zorgden alom voor ontzetting en verontwaardiging. 

Titel: Zeven maanden concentratiekamp: Deel 1 - Heinkelfabrieken. Deel 2 - Sachsenhausen. Deel 3 - Leven en sterven in Buchenwald

Auteur: Dr. J. Hemelrijk Sr.

Aantal pagina's: Deel 1-92/ Deel 2-80/ Deel 3-113

Druk: Deel 1-1952/ Deel 2-1952/ Deel 3-1953

Uitgever: Eigen beheer

Deze verhalen zijn begin jaren '50 opgeschreven door Dr. J. Hemelrijk Sr en waren toentertijd in beperkte oplage alleen verkrijgbaar bij de boekhandel in en rond Alkmaar en Bergen. 

Titel: Zicht op verleden

Auteur: Carry van Lakerveld en Raoul Nijst

Aantal pagina's: 47

ISBN: 978 90 815526 1 5

Druk: 2010

Uitgever: Stichting Rechtsherstel Sinti en Roma

Op 31 december 2009 beëindigde de Stichting Rechtsherstel Sinti en Roma (SRSR) haar werkzaamheden voor Sinti en Roma in Nederland, die na de Tweede Wereldoorlog grotendeels buiten het rechtsherstel werden gelaten. Met de beëindiging van haar bestaan, achtte het bestuur van de SRSR het wenselijk om de aanleiding en noodzaak van haar oprichting in boekvorm vast te leggen. Op verzoek van de SRSR schreef Carry van Lakerveld Zicht op verleden. De vervolging en deportatie van Sinti en Roma 1940-1945, waarin zij de ontberingen, systematische vervolging en uitroeiing van Sinti en Roma gedurende de Tweede Wereldoorlog beschrijft.  

Titel: Zo ben je daar

Auteur: Tineke Wibaut-Guilonard

Aantal pagina's: 176

ISBN: 90 216 0625 9

Druk: 1983

Uitgever: Ploegsma

'In dit verhaal beschrijf ik mijn herinneringen aan het verzet, mijn arrestatie, transporten en tenslotte ook de bevrijding en de tocht naar huis, van september 1943 tot juni 1945. herinneringen vooral aan mensen die in die periode een rol speelden. Naast het verslag van een aantal van onze belevenissen is het een relaas over solidariteit van vele geweldige vrouwen, over hun moed en over de warmte die ze in die bitter koude en harde wereld naar elkaar wisten uit te stralen. Bij het herinnering worden speelt naast andere documenten ook een grote rol de verzameling werkbriefjes, op de achterkant waarvan vele van mijn kampgenoten iets voor me tekenden of schreven. Het is een wonder dat ik deze kostbaarheden heb kunnen behouden.

Titel: Zo was het...ongeveer...

Auteur: Mieke van den Burger-Steensma

Aantal pagina's: 89

Druk: 1984

Uitgever: Uitgegeven in eigen beheer

Persoonlijke herinneringen van Mieke van den Burger-Steensma naar aanleiding van de kampervaringen uit het boek 'Zo ben je daar' door Tineke Wibaut-Guilonard. Ervaringen over onder andere Ravenbrück en Kamp Vught.