Titel: Brieven uit Westerbork

Auteur: Etty Hillesum

Aantal pagina's: 110

ISSN: 0927 7625

Druk: 1994

Uitgever: Balans - Amsterdam

In de holst van de nacht formuleerde Etty Hillesum haar gedachten en gevoelens op een zo unieke en intense wijze dat dit niemand onberoerd kan laten. Vanuit Amsterdam stuurt zij brieven naar een vriend in het doorgangskamp Westerbork. Als zij in juli 1942 zelf in het kamp terecht komt, schrijft zij regelmatig aan haar vrienden in Amsterdam. Het zijn zeldzame beschrijvingen van de verschikking en terreur, van het dagelijkse leven en van de innerlijke moed die zij bij anderen en zichzelf ontdekt. De brieven van Etty Hillesum zijn een kostbare schat die door iedereen gelezen zou moeten worden. 

Titel: De bewakers van Westerbork

Auteur: Frank van Riet

Aantal pagina's: 367

ISBN: 978 90 5875 607 7

Druk: 2016

Uitgever: Boom - Amsterdam

Over kamp Westerbork, het Nederlandse voorportaal van de Holocaust, zijn talrijke boeken verschenen. Tot nu toe bleven de organisatie en de bewaking van het kamp echter onderbelicht. Vooral daarover gaat dit boek. Voor de bewaking van kamp Westerbork waren geen brute sadisten nodig, zoals in andere kampen wel het geval was. Kamp commandant Gemmeker had slechts een tiental SS'ers tot zijn beschikking. Zij kregen hulp van de uit joden samengestelde Ordedienst (OD), door andere kampingezetenen ook wel aangeduid als de joodse SS, en van de Marechaussee, die de buitenbewaking deed. 

Titel: Gemmeker

Auteur: Ad van Liempt

Aantal pagina's: 382

ISBN: 978 94 600 39 782

Druk: 2019

Uitgever: Balans

Hij was verantwoordelijk voor de deportatie van meer dan tachtigduizend joden vanuit Westerbork naar de vernietigingskampen. Meestal gaf hij persoonlijk, ‘met een wenk met de hand’, het vertreksein voor de treinen. Albert Konrad Gemmeker, commandant van Kamp Westerbork. Na de oorlog kreeg hij tien jaar. Wegens goed gedrag was hij na zes jaar weer vrij: in 1951 was hij weer terug in zijn geboortestad Düsseldorf. SS-Obersturmführer Albert Gemmeker was charmant. Ad van Liempt deed diepgaand onderzoek naar de ‘gentleman-commandant’, van wiens reputatie weinig overblijft. Gemmeker was een bureaucraat, die zijn meerderen blindelings gehoorzaamde. Op enige empathie met de slachtoffers viel hij niet te betrappen. 

Titel: Had het anders gekund?

Auteur: Abel de Jong

Aantal pagina's: 276

ISBN: 978 90 490 2618 9

Druk: 2019

Uitgever: Van Praag

Vanaf oktober 1942 was sally kamparts in Westerbork. Ondertussen verbleef zijn vrouw Liesje, samen met hun zoontjes Abel en Daan, in Amsterdam. De uitvoerige correspondentie die zij in die periode voerden is bewaard gebleven en deels in dit boek afgedrukt. Tussen twee vluchtpogingen door, schreef Sally een imposant verslag van al hetgeen hij wist van de jodenvervolging in Nederland en de situatie in Westerbork. Het verslag is naar Londen gesmokkeld en kopieën werden onder alle kopstukken verspreid. Het maakte grote indruk, aldus Loe de Jong: '[Het is] een van de schranderste en meest principiële rapporten over de jodenvervolging in Nederland die ik onder ogen kreeg.' Het verslag is integraal in deze publicatie opgenomen.

Titel: Het denkende hart van de barak - De brieven van Etty Hillesum

Auteur: Etty Hillesum

Aantal pagina's: 152

ISBN: 90 5018 238 0

Druk: 1994

Uitgever: Balans - Amsterdam

De brieven van Etty Hillesum behoren tot de meest indrukwekkende die er in de Nederlandse taal geschreven zijn. De schrijfster heeft in het holst van de oorlog haar gedachten en gevoelens op een zo unieke en intense wijze weten te formuleren dat haar brieven die oorlog als het ware wisten te bedwingen. Etty schreef een gedeelte van haar brieven vanuit haar huis aan de Gabriël Metsustraat in Amsterdam naar het kamp Westerbork. Zij had daar één speciale vriend aan wie zij in haar brieven vertelde over het leven in Amsterdam en aan wie zij haar verlangen naar Westerbork overbracht.  

Titel: Boulevard des Miseres - Het verhaal van doorgangskamp Westerbork

Auteur: Jacob Boas

Aantal pagina's: 204

ISBN: 90 236 5695 4

Druk: 1988

Uitgever: Nijgh & Van Ditmar

Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er ruim duizend concentratiekampen, die alle hun bijdrage leverden aan het vernietigingswerk. Een daarvan was Kamp Westerbork in Drenthe. Hier vandaan brachten drieënnegentig treinen het merendeel van de Nederlandse joden naar hun dood in het oosten. Westerbork was uniek. De joden bepaalden zelf voor een groot deel de gang van zaken in het kamp. Ze zetten een goedlopend ziekenhuis op, organiseerden cabaretvoorstellingen en zorgde ervoor dat de orde gehandhaafd bleef. Maar naast deze betrekkelijke vrijheid speelde de angst voor de trein die iedere week naar Polen vertrok een belangrijke rol. 

Titel: In Depot

Auteur: Philip Mechanicus

Aantal pagina's: 302

ISBN: 90 253 6517 5

Druk: Derde druk 1985

Uitgever: Athenaeum - Polak & Van Gennep

Philip Mechanicus, geboren in 1889 te Amsterdam, kreeg op zijn zeventiende jaar een werkkring bij de dagbladpers, waar hij zich tot een veelgelezen journalist wist op te werken. Na bij enige Indische kranten werkzaam te zijn geweest was hij vanaf 1919 aan Het Algemeen Handelsblad als redacteur buitenland verbonden. In dit blad verschenen zijn reisverslagen over Sowjet-Rusland en Palestina, die gebundeld werden in Van Sikkel en Hamer en Een volk bouwt zijn huis. Onmiddellijk na de bezetting moest hij de krant verlaten. Op 27 september 1942 is hij, zonder jodenster staande op het achterbalkon van een tram, verraden en gearresteerd. 

Titel: Levenstekens - Brieven uit Westerbork

Auteur: Hilde Verdoner

Aantal pagina's: 215

ISBN: 978 94 610 5275 9

Druk: 2011

Uitgever: Boom - Amsterdam

Het doorgangskamp Westerbork was het laatste wat talloze Nederlandse Joden van Nederland zouden zien. Tussen juni 1942 en september 1944 voerden treinen meer dan honderdduizend Joden vanuit Westerbork naar vernietigingskampen als Auschwitz en Sobibor. Een van hen was Hilde Verdoner. Voordat Hilde op 8 februari 1944 op transport werd gesteld naar Auschwitz, smokkelde ze een groot aantal brieven het kamp uit, bestemd voor haar familie en vrienden. Deze aangrijpende levenstekens geven een vaak verrassend beeld van het kamp Westerbork. Hoewel de aanwezigheid van de nazi terreur op alle bladzijden voelbaar is, werd het leven er ook gekenmerkt door een onverwachte alledaagsheid. 

Titel: Quarantaine

Auteur: G.L. Durlacher

Aantal pagina's: 110

ISBN: 90 290 4113 7

Druk: 1993

Uitgever: Meulenhoff

In 1937, Gerhard was torn acht jaar, vluchtte het gezin Durlacher weg uit Duitsland en belandde in Rotterdam. Daar werd hun huis een warme plek voor andere ontheemden, tot het bombardement ook aan die betrekkelijke veiligheid een eind maakte. In 1942 werden Gerhard en zijn beide ouders in Apeldoorn gearresteerd en doorgestuurd naar Westerbork. Quarantaine bevat vier verhalen waarvan er drie deels in Westerbork spelen. Hoewel de angst voor de transporten op dinsdagochtend het hele kampleven doordesemde, probeerde sommigen de jongens nog een 'normaal' leven te bieden. Voor hen heeft Durlacher met deze verhalen kleine monumentjes opgericht.

Titel: Westerbork - Het begon in 1933

Auteur: Dick Houwaart

Aantal pagina's: 152

ISBN: 90 620 7284 4

Druk: 1983

Uitgever: Omniboek - Den Haag

Op 23 maart 1933 kreeg Adolf Hitler van de Duitse Rijksdag onbeperkte volmachten om te regeren. Van die dag af marcheerden de terreur en het anti-semitisme door Duitsland. Op donderdag 6 april 1933 hield de socialistische senator Oudegeest een toespraak in de Eerste Kamer naar aanleiding van de komst in Nederland van niet minder dan 1500 joodse vluchtelingen. Hij bepleitte grootmoedigheid en ruimheid van het toelatingsbeleid. Minister Donner wilde wel wat vluchtelingen toelaten hoewel hij dacht dat Polen een meer voor de hand liggend land zou zijn. In die dagen begon de geschiedenis van het opvangcentrum en latere concentratiekamp Westerbork.  

Titel: Westerbork - Het leven en werken in het kamp

Auteur: Is. van Nierop & Louis Coster

Aantal pagina's: 31

Druk: 1945

Uitgever: Haagsche Drukkerij

Citaat: 'De nurks hoor ik al zeggen; Hoe kan men zingen in een concentratiekamp waar toch alle reden is te treuren? Zeker, Westerbork was geen dorado, vooral de transporten waren verschrikkelijk. Mensen met wie men lange tijd lief en leed gedeeld had zien vertrekken stemt je niet blijmoedig. Maar als u er getuige van was, hoe deze mensen zijn vertrokken, met opgeheven hoofd, elkaar moed insprekend, dan zou u verbaasd hebben gestaan. Zwart waren die dagen, niet minder voor de achtergeblevenen. Mijn vriend Is. van Nierop schreef enige liedjes, ondergetekende enkele rijmpjes en Dick Bleiji verzorgde de illustraties'.

Titel: Westerbork en Theresienstadt

Auteur: A.J. Liepman

Aantal pagina's: 31

Uitgever: Henri Bogaerts N.V.

Citaat: 'Buitenstaanders hebben er nooit hoogte van gehad wat er in Westerbork letterlijk en figuurlijk te koop was. Letterlijk dan was er een miniatuur warenhuis, in Hema stijl. Hier heette deze zaak: LAWA (Lager Warenhuis). Hier was letterlijk van alles te koop en op de verkoopuren kon men zich in de stad wanen. Verkoopsters met coquette schortjes, soms een bloem in het haar, met geverfde lippen en aangezette wenkbrauwen. Een kassa, waar men betaalde met Lagergeld, verkrijgbaar gesteld in biljetten van 100 cent en lager, tegen inlevering van ons Nederlands geld. Zonder kampgeld was niets verkrijgbaar. Naast deze LAWA bestond ook nog een kantine waar uitjes, augurken, vis etc. te koop was. Bloemen waren ook verkrijgbaar'.