Slot Colditz

Slot Colditz, gelegen op een steile rots boven de rivier de Mulde in Saksen, Duitsland, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse leger ingericht als krijgsgevangenenkamp voor geallieerde officieren. Officieel stond het bekend als Oflag IV-C, een afkorting van Offizierslager, oftewel 'officierskamp'. Het kamp was bedoeld voor gevangenen die als bijzonder ontsnappingsgevaarlijk werden beschouwd of die al eerder uit andere kampen waren ontsnapt. Het kasteel, oorspronkelijk gebouwd in de middeleeuwen en later gebruikt als armenhuis en psychiatrisch inrichting, werd op 31 oktober 1938 door de Wehrmacht in beslag genomen. Vanaf 1940 werden hier officieren uit diverse geallieerde landen vastgehouden, waaronder Britten, Fransen, Polen, Belgen, Joegoslaven en Nederlanders. De Nederlandse groep bestond uit marineofficieren, KNIL-officieren, cadetten en één stoker van de Koninklijke Marine, die weigerden de zogeheten 'erewoordverklaring' te ondertekenen waarin zij beloofden niet opnieuw de wapens op te nemen tegen Duitsland.

Colditz stond bekend als een zwaarbewaakt fort met een reputatie van 'escape-proof'. Toch werden er tijdens de oorlog meer dan 300 ontsnappingspogingen ondernomen, waarvan er 31 succesvol waren. Gevangenen gebruikten tunnels, vermommingen, zelfgemaakte sleutels en zelfs een zweefvliegtuig, het beruchte 'Colditz Cock', dat op zolder werd gebouwd maar nooit werd ingezet. Deze ontsnappingspogingen zijn later uitgebreid gedocumenteerd in memoires, boeken en films, en vormden de basis voor de populaire BBC-serie Colditz uit de jaren 1970. Hoewel het leven in Colditz relatief beter was dan in concentratiekampen, was het bestaan er verre van comfortabel. De gevangenen leden onder psychologische druk, verveling, voedseltekorten en de constante dreiging van represailles. Toch ontstond er onder de gevangenen een sterke kameraadschap en een cultuur van verzet, waarin ontsnappen werd gezien als een morele plicht.

Na de oorlog werd Slot Colditz een symbool van moed en vindingrijkheid. Het kasteel herbergt tegenwoordig een museum en herdenkingscentrum, waar bezoekers originele ontsnappingstunnels, replica’s van het zweefvliegtuig en persoonlijke verhalen van gevangenen kunnen bekijken. 

Kamp Colditz biedt een uniek perspectief op de krijgsgevangenschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. In tegenstelling tot vernietigingskampen zoals Auschwitz, was Colditz een plaats van militaire eer, discipline en verzet. Toch maakt het deel uit van het bredere systeem van nazi-kampen waarin vrijheid werd ontnomen en menselijkheid op de proef werd gesteld. Voor wie zich verdiept in de geschiedenis van de oorlog, vormt Colditz een fascinerend en belangrijk hoofdstuk.