Dora-Mittelbau

Concentratiekamp Dora-Mittelbau, gelegen nabij Nordhausen in Thüringen, Duitsland, werd in augustus 1943 opgericht als onderdeel van het nazistische kampensysteem. Aanvankelijk was het kamp een buitenpost van Buchenwald, maar in de zomer van 1944 werd het een zelfstandig concentratiekamp met meer dan veertig subkampen. Dora-Mittelbau werd gebouwd met een specifiek doel: het ondersteunen van de Duitse oorlogsindustrie door gevangenen in te zetten als dwangarbeiders voor de productie van raketwapens, met name de beruchte V-2-raketten. De aanleiding voor de oprichting van het kamp was het geallieerde bombardement op Peenemünde in augustus 1943, waarbij het oorspronkelijke testcentrum voor raketontwikkeling werd getroffen. Om de productie voort te zetten, besloot het naziregime deze te verplaatsen naar ondergrondse tunnels in de berg Kohnstein bij Nordhausen. Deze tunnels, oorspronkelijk ontstaan door mijnbouw, werden door gevangenen vergroot en omgebouwd tot een rakettenfabriek: het Mittelwerk.

De gevangenen, naar schatting 60.000 mensen uit bezette landen, werkten onder extreem zware omstandigheden. Ze leefden en werkten dag en nacht in de vochtige, donkere tunnels, zonder daglicht, frisse lucht of adequate sanitaire voorzieningen. Velen stierven binnen enkele weken door uitputting, ondervoeding, mishandeling en ziektes. Het dodental wordt geschat op minstens 20.000 slachtoffers.

Naast dwangarbeid kende het kamp ook een bovengronds gedeelte met barakken, een appelplaats en een SS-bunker. Hier werden gevangenen geteld, gestraft en opgesloten. Hoewel het kamp voornamelijk mannelijke gevangenen huisvestte, waren er ook enkele vrouwelijke gevangenen en één vrouwelijke kampbevelhebber, Erna Petermann, die bekend stond om haar wreedheid. Op 1 april 1945 werd het kamp door de SS ontruimd. De gevangenen werden op dodenmarsen gestuurd richting andere kampen, waarbij velen onderweg omkwamen. Toen Amerikaanse troepen het kamp op 11 april 1945 bereikten, troffen zij slechts enkele overlevenden aan.  

Vandaag de dag is Dora-Mittelbau een herdenkingsplaats en museum. Bezoekers kunnen het terrein en delen van de tunnels bezichtigen, en leren over de geschiedenis van het kamp, de slachtoffers en de daders. Het kamp staat symbool voor de brute inzet van slavenarbeid in de nazi-oorlogsindustrie en herinnert ons eraan hoe technologie en terreur hand in hand gingen in de laatste fase van het Derde Rijk.