Ravensbrück
Concentratiekamp Ravensbrück, gelegen nabij Fürstenberg/Havel in Noord-Duitsland, was het grootste concentratiekamp dat door de nazi’s speciaal voor vrouwen werd gebouwd. De bouw begon in de herfst van 1938, en op 15 mei 1939 arriveerden de eerste gevangenen, ongeveer duizend vrouwen afkomstig uit het concentratiekamp Lichtenburg. In de jaren die volgden groeide Ravensbrück uit tot een complex met meerdere afdelingen, waaronder een mannenkamp, een jeugdkamp voor meisjes (Uckermark), en meer dan veertig buitenkampen verspreid over Duitsland. Tussen 1939 en 1945 werden naar schatting 132.000 vrouwen en kinderen, 20.000 mannen en 1.000 tienermeisjes in Ravensbrück geregistreerd. De gevangenen kwamen uit meer dan veertig landen en omvatten politieke tegenstanders, verzetsstrijders, joden, Roma en Sinti, Jehova’s Getuigen, homoseksuelen en mensen die als 'asociaal' werden bestempeld. Onder hen bevonden zich ook 900 Nederlandse vrouwen, van wie 75 met een Joodse achtergrond.
De leefomstandigheden in Ravensbrück waren extreem zwaar. Gevangenen werden onderworpen aan dwangarbeid in fabrieken van onder andere Siemens, waar ze uniformen, schoeisel en wapens produceerden. Ze werkten vaak twaalf uur per dag, zeven dagen per week, ondervoed en zonder medische zorg. Vanaf 1942 voerden SS-artsen medische experimenten uit op vrouwelijke gevangenen, waaronder Poolse vrouwen en Roma. In 1945 werd een gaskamer gebouwd, waarin ongeveer 2.200 vrouwen werden vermoord. Het kamp stond onder leiding van beruchte commandanten zoals Max Koegel en Fritz Suhren, en werd bewaakt door vrouwelijke SS-bewakers, van wie sommigen later werden berecht voor oorlogsmisdaden. De beulsvrouwen van Ravensbrück, zoals Johanna Langefeld en Anna Klein, speelden een actieve rol in de onderdrukking en selectie van gevangenen.
Bij de bevrijding op 30 april 1945 door het Rode Leger troffen de Sovjets een kamp aan in chaos, met duizenden uitgemergelde overlevenden. Naar schatting tussen de 20.000 en 30.000 gevangenen kwamen om door honger, ziekte, mishandeling, medische experimenten of executie, sommige bronnen spreken zelfs van 90.000 slachtoffers.
Vandaag de dag is Ravensbrück een belangrijke gedenkplaats en educatief centrum. Het terrein herbergt een museum, monumenten en archieven die de herinnering aan de slachtoffers levend houden. Ravensbrück is niet alleen een symbool van vrouwelijke weerstand en lijden, maar ook een cruciaal onderdeel van het bredere nazistische kampensysteem. Voor wie zich verdiept in de geschiedenis van de Holocaust en de concentratiekampen, biedt Ravensbrück een indringend en essentieel perspectief.
Titel: De meisjes van Ravensbrück
Auteur: Anna Ellroy
Aantal pagina's: 430
ISBN: 978 90 245 8258 7
Druk: 2020
Uitgever: Luitingh-Sijthoff
Berlijn, 1989. Terwijl de muur tussen Oost- en West-Duitsland valt, zorgt Miriam Winter voor haar stervende vader Henryk. Wanneer Miriam een kamptatoeage onder zijn horlogebandje ontdekt, begint haar zoektocht naar Henryks geheime verleden. Verstopt achter in een kledingkast vindt Miriam in een tas een gevangenen-uniform uit het Ravensbrück-vrouwenkamp. In de zoom van de jurk blijken geheime brieven aan haar vader te zitten, die daar al die jaren onontdekt zijn gebleven. Het zijn indringende brieven van een jonge vrouw. Al snel beseft Miriam dat deze vrouw, Frieda, de verloren liefde van haar vader is. Via Frieda's hartbrekende verhalen over ontberingen, opoffering en uithoudingsvermogen, legt Miriam de puzzelstukjes bijeen.
Titel: Een verborgen herinnering - Tekeningen van Aad Breur uit Ravensbrück
Auteur: Dunya Breur
Aantal pagina's: 272
ISBN: 90 6278 589 1
Druk: 1983
Uitgever: Tiebosch
De schilderes Aat Breur-Hibma en haar man Krijn Breur gingen na de Duitse inval in Nederland, mei 1940, in het verzet. Ze werden verraden en in november 1942 gearresteerd. Krijn in Den Haag, Aat in Amsterdam. Krijn werd gemarteld en gefusilleerd, Aat kwam via verscheidene gevangenissen in september 1943 als 'Nacht und Nebel' gevangene in Ravensbrück terecht, waar ze op 29 april 1945 door het Russische leger werd bevrijd. Hun dochter Dunya kreeg de potloodtekeningen die haar moeder met levensgevaar in gevangenschap maakt, onder ogen en na vele jaren werden deze eindelijk gepubliceerd.
Titel: Mijn naam is Selma
Auteur: Selma van de Perre
Aantal pagina's: 239
ISBN: 978 94 0045 0459 5
Druk: 2020
Uitgever: Thomas Rap
Vrijwel alles raakte ze kwijt: haar ouders, haar zusje, haar naam, haar identiteit. Ze overleefde de gruwelen van vrouwenkamp Ravensbrück en tekende haar verhaal op. Het resultaat is een hartverscheurend, glashelder en optimistisch verhaal vol verlies - maar vooral vol levenslust.
Titel: Ravensbrück - Geschiedenis van het concentratiekamp voor vrouwen
Auteur: Sarah Helm
Aantal pagina's: 800
ISBN: 978 90 263 2111 5
Druk: 2015
Uitgever: Ambo / Anthos
`Ravensbrück' van Sarah Helm is het standaardwerk over het grootste en beruchtste concentratiekamp voor vrouwen. In de Tweede Wereldoorlog hebben 160.000 vrouwen van alle standen en nationaliteiten gevangen gezeten in dit kamp. Zij werden gruwelijk en onmenselijk behandeld en velen van hen vonden er de dood door ondervoeding, zware dwangarbeid, medische experimenten en executies. Op basis van interviews, ooggetuigenverslagen en onderzoek in archieven vertelt Sarah Helm het volledige verhaal van Ravensbrück, van de oprichting van het kamp in 1939 tot aan de bevrijding in 1945.
Titel: Zo was het in Ravensbrück
Auteur: Ludo van Eck
Aantal pagina's: 315
Druk: 1970
Uitgever: De Schorpioen
Ludo van Eck zat tijdens de Tweede Wereldoorlog gevangen in concentratiekamp Dachau wegens deelname aan het gewapend verzet. Hij overleefde de oorlog en bezocht en bestudeerde alle concentratiekampen na de oorlog opnieuw zodat de onmenselijke gruwel van de nazi's nooit vergeten zou worden. Zijn missie leidde tot het schrijven van in totaal 14 boeken over de kampen. De namen van de personages in 'Zo was het in Ravensbrück' zijn geen verzonnen namen, maar namen van vrouwen die in Ravensbrück omkwamen. Ook al is het beschreven verhaal niet hun persoonlijk verhaal, maar de geschiedenis van 132.000 vrouwen. Ook de namen van de SS-monsters, van de misdadige dokters en de zogenaamde verpleegsters zijn echte namen.
Heeft u vragen of opmerkingen of juist boeken of andere documentatie over concentratiekampen of andere kampen tijdens de Tweede Wereldoorlog waar u geen raad mee weet of wil verkopen dan hoor ik graag van u. Ik zorg dat ze bewaard blijven. U kunt mij bereiken via onderstaande contact knop.