Kamp Erika
Kamp Erika, gelegen in de bossen bij Ommen op de flanken van de Besthmenerberg, was tijdens de Tweede Wereldoorlog een berucht strafkamp onder Duits gezag. Het kamp werd in juni 1942 officieel in gebruik genomen als Arbeitseinsatzlager Erika, met als doel de overvolle gevangenissen in Nederland te ontlasten. De locatie had vóór de oorlog gediend als terrein voor de theosofische Sterkampen, waar onder anderen Krishnamurti sprak. In 1940 viel het terrein in handen van de Duitse bezetter. De leiding van het kamp werd toevertrouwd aan Karel Lodewijk Diepgrond, een Nederlandse collaborateur die eerder als tolk werkte bij de Sicherheitsdienst in Amsterdam. Hij rekruteerde 48 bewakers, voornamelijk werkloze Amsterdammers en SS’ers, die een opleiding kregen tot kampbewaker. De voertaal in het kamp was Duits, en bewakers werden aangeduid als Kontrolle Kommando (KK).
De eerste gevangenen arriveerden op 19 juni 1942. Het betrof vooral zwarthandelaren, illegale slachters en mensen die de distributiewetten hadden overtreden. Later werden ook Joden, verzetsmensen en onderduikers opgesloten. In totaal zijn er minstens 170 tot 180 mensen omgekomen door mishandeling, ondervoeding, ziekte en moord. Kamp Erika stond bekend om zijn extreme geweld. Mishandeling was systematisch en sadistisch. Ex-gevangenen beschreven hoe bewakers gevangenen dagelijks sloegen met knuppels en geweerkolven, soms tot bewusteloosheid, waarna ze opnieuw werden gemarteld. De Joodse gevangenen, hoewel slechts acht in totaal, werden nog wreder behandeld dan de rest. Een beruchte figuur was Herbertus Bikker, ook wel de beul van Ommen genoemd. Hij was een SS-bewaker die na de oorlog naar Duitsland uitweek en daar nooit is berecht. Commandant Diepgrond werd in 1949 veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf, maar kwam in 1957 vrij. Andere leden van de kampleiding werden geëxecuteerd of veroordeeld na de oorlog.
Na de bevrijding door de Canadezen op 11 april 1945, kreeg het kamp een nieuwe functie: het werd gebruikt om Nederlandse collaborateurs vast te houden in afwachting van hun berechting. Tot eind 1946 zaten hier zo’n 2000 NSB’ers, boeren, middenstanders en fabrikanten vast. Op 31 december 1946 werd het kamp definitief gesloten. Vandaag de dag herinnert een eenvoudig kruis op de Besthmenerberg aan de slachtoffers van Kamp Erika. De plek waar ooit marteling en terreur heersten, is nu de locatie van een camping, een wrang contrast dat de noodzaak onderstreept om deze geschiedenis levend te houden
Titel: Kamp Erika
Auteur: Hester den Boer
Aantal pagina's: 288
ISBN: 978 90 450 4486 6
Druk: 2023
Uitgever: Atlas Contact
Kamp Erika is het verslag van een persoonlijke zoektocht naar de gruwelijke geschiedenis van dit vrijwel vergeten Duitse concentratiekamp, gelegen in de bossen bij Ommen. De gevangenen, voornamelijk niet-joodse mannen, werden hier niet bewaakt door Duitsers, maar door Nederlanders. Martelingen en excessief geweld waren aan de orde van de dag. zeker 180 gevangenen kwamen om. Na de oorlog kwam er op de plek van het kamp een camping - alsof er niets was gebeurd. Hoe bereid zijn we om de zwarte bladzijden uit onze geschiedenis onder ogen te zien? Waar ligt de grens tussen goed en fout? En wat bezielde de bewakers van Kamp Erika?
Titel: Kamp Erika & kamp Erica
Auteur: Wim Grootenhuis
Aantal pagina's: 143
ISBN: 978 9463 98 265 8
Druk: 2020
Uitgever: Heijink, Hardenberg
"Door de vele reacties op de vorige uitgave, heb ik besloten om een herziende uitgave van het boek kamp Erika en kamp Erica te schrijven. In deze uitgebreide herziende uitgave staat behalve de inhoud van de eerdere uitgave veel details die eerder bij mij onbekend waren of waarvoor ik geen bewijzen had. Mede dankzij verschillende getuigen en het extra zoeken in de archieven, kon ik alles controleren op waarheid. Ook heeft een ex-gevangene zich bij mij gemeld en heb ik zijn verhaal over zijn belevenissen in het kamp Erika aan het geheel toegevoegd. Op deze manier is het hele verhaal over kamp Erika en kamp Erica, voor het nageslacht, weer een stuk duidelijker geworden."
Titel: Knackers achter prikkeldraad
Auteur: Guusta Veldman
Aantal pagina's: 144
ISBN: 90 5345 037 8
Druk: 1993
Uitgever: Stichting Matrijs
Knackers achter prikkeldraad is het eerste boek dat uitkomt over het voormalige gevangenkamp Erika bij Ommen. Erika bestond al voor de Tweede Wereldoorlog, maar dan als Sterkamp van de Orde van de Ster, een filosofische orde die zich ten doel stelde de komst van de wereldleraar voor te bereiden. In 1940 viel het kamp in Duitse handen. Lang was onduidelijk wat de definitieve bestemming van het kamp zou worden. Aanvankelijk heeft het dienst gedaan als gevangenenkamp voor door de Nederlandse justitie veroordeelde delinquenten. Vanaf mei 1943 is Erika in gebruik geweest als Arbeitseinsatzlager. Na de oorlog heeft Erica (toen met een c geschreven) dienst gedaan als bewaringskamp voor gearresteerde Nederlanders.
Titel: Nederland gedenk
Auteur: Samengesteld door 40 oud-gevangenen
Aantal pagina's: 208
Druk: 1946
Uitgever: Seinen te De Krim
Dit is een gedenkboek over Kamp Erika in Ommen. Het boek is samengesteld uit verschillende verhalen van 40 oud gevangenen inclusief illustraties van Jac. Honig.