Oranjehotel
Tijdens de Duitse bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog werd de Scheveningse gevangenis aan de Van Alkemadelaan een beruchte plek van opsluiting, verhoor en executie. Tussen 1940 en 1945 zaten hier ruim 25.000 mensen gevangen. Onder hen bevonden zich verzetsstrijders, Joden, communisten, Jehova’s Getuigen, Roma en Sinti, en anderen die door de nazi’s als 'staatsgevaarlijk' werden beschouwd. De gevangenis kreeg al vroeg in de oorlog de bijnaam 'Oranjehotel', een eerbetoon aan de vele verzetsmensen die er vastzaten en hun trouw aan het Huis van Oranje. Het complex was oorspronkelijk gebouwd in 1919 als cellenbarak voor kleine criminelen. Na de Duitse inval in mei 1940 werd het door de bezetter overgenomen en ingericht als Polizeigefängnis, een Duitse gevangenis waar mensen werden vastgehouden voor verhoor, berechting of als tussenstation naar andere kampen.
Voor sommigen was het Oranjehotel het begin van een lange lijdensweg door Duitse concentratiekampen. Voor anderen was het hun eindstation: meer dan 250 gevangenen werden geëxecuteerd op de nabijgelegen Waalsdorpervlakte, een plek die tot op de dag van vandaag een centrale rol speelt in nationale herdenkingen. Tot de bekendste gevangenen behoren Erik Hazelhoff Roelfzema (de 'Soldaat van Oranje'), George Maduro (naamgever van Madurodam), Titus Brandsma (later heilig verklaard), Corrie ten Boom (verzetsvrouw en schrijfster), en Anton de Kom, de Surinaamse activist en auteur van Wij slaven van Suriname. Hun verhalen, en die van duizenden anderen, getuigen van moed, lijden en hoop in een tijd van onderdrukking.
Sinds 2019 is het Oranjehotel opengesteld als Nationaal Monument en Herinneringscentrum. Bezoekers kunnen de originele cellen bezichtigen, waaronder de beruchte Doodencel 601, en kennismaken met persoonlijke brieven, dagboeken en voorwerpen van voormalige gevangenen. De Poort der Zuchten, waarlangs gevangenen naar hun proces of executie werden geleid, vormt een aangrijpend onderdeel van de rondgang. Het monument wil niet alleen herdenken, maar ook waarschuwen: het toont hoe kwetsbaar vrijheid is en hoe belangrijk het is om te blijven opkomen voor rechtvaardigheid en mensen-rechten. Hoewel het Oranjehotel geen concentratiekamp was in de klassieke zin, speelde het een cruciale rol in het repressieve systeem van de bezetter. Het is een plek waar de geschiedenis tastbaar wordt, waar de stemmen van het verzet, de slachtoffers en de overlevenden blijven klinken.
Titel: Gedenkboek van het Oranjehotel
Auteur: E.P. Weber
Aantal pagina's: 437
ISBN: 978 94 615 3612 9
Druk: Derde herziende druk 2016
Uitgever: Aspekt
Het 'Oranjehotel' is een begrip in Nederland in de Tweede Wereldoorlog. In deze Scheveningse gevangenis speelden zich de zwartste bladzijden af van de oorlog. Wie opgepakt werd van het verzet had grote kans in deze cellen te belanden. In de muren beitelden zij hun namen en 'Voor Koningin en Vaderland'. E.P. Weber legde in dit gedenkboek de geschiedenis van onze helden vast, waarbij ook wordt stilgestaan bij de rechtsspraak in die tijd, de terreur en het lot van de vele enkelingen. Deze prachtige geïllustreerde heruitgave van dit boek is een belangrijk wapenfeit in het levend houden van de herinnering.
Titel: Het laatste geschrift van Prof. Dr. Titus Brandsma
Auteur: Prof. Dr. Titus Brandsma
Aantal pagina's: 23
Druk: 1944
Uitgever: W. Bergmans
Prof. Dr. Titus Brandsma was een Nederlandse karmelietenpater, hoogleraar, publicist uit Friesland en was specialist in middeleeuwse mystiek. Hij werd in 1942 opgepakt voor verzet tegen het nazi regime en opgesloten. Op 22 januari 1942 schrijft Brandsma op last van de Gestapo in het Oranjehotel het werk ‘Het laatste geschrift van Prof. Dr. Titus Brandsma’ waarin hij zijn standpunt tegenover de NSB uiteenzet. Als geestelijk adviseur van de Rooms Katholieke Journalistenkring had Brandsma van de Aartsbisschop de opdracht ontvangen om de directies en redacties van de katholieke dagbladen te bezoeken, ze te wijzen op de houding tegenover de Nationaal-Socialistische-Beweging en op audiëntie te gaan bij de Rijkscommissaris voor wie een nadere verklaring van het standpunt van de Katholieke Pers blijkbaar blijkbaar nodig was.
Titel: Het Oranjehotel
Auteur: Bas von Benda-Beckmann
Aantal pagina's: 640
ISBN: 978 90 214 1536 9
Druk: 2019
Uitgeverij: Em. Querido
Wat betekende het om gevangen te zitten in bezet Nederland? Dat onderzoekt Bas von Benda-Beckmann in deze geschiedenis van de belangrijkste Duitse gevangenis op Nederlands grondgebied. Kort na de meidagen van 1940 vorderde de bezettingsmacht een deel van het Scheveningse gevangeniscomplex en vestigde er een Polizeigefängenis, die in de volksmond al snel de bijnaam Oranjehotel kreeg. Tussen 1940 en 1945 zaten hier meer dan 25.000 mensen gevangen voor politieonderzoek, in afwachting van een proces of vonnis, of om te worden doorgestuurd naar een concentratiekamp. Er zaten verzetsmensen, maar ook dieven, zwarthandelaren, joden en jehova's getuigen.
Titel: In deze bajes...
Auteur: K. de Fries
Aantal pagina's: 246
Druk: Eerste druk 1945
Uitgever: W. de Haan N.V.
"Elke gevangenis heeft haar eigen sfeer. De sfeer, die ik in mijn boek tracht weer te geven, is die van 'het Oranjehotel'; naam door den volkshumor gegeven aan de celbarakken te Scheveningen. Immers deze gevangenis dankte haar reputatie aan de politieke gezindheid van de overgrote meerderheid van hen, die daar in het eerste bezettingsjaar moesten verblijven. De gasten van ons hotel kwamen uit alle rangen en standen der maatschappij. Onder mijn celgenoten bevonden zich voor en na zowel een loodgietersknecht als een ingenieur, een agent van politie als een berucht type uit de onderwereld, een bokser als een kapitein ter koopvaardij."
Titel: Mijn cel / Dagorde van een gevangene
Auteur: Prof. Dr. Titus Brandsma
Aantal pagina's: 32
Druk: 1944
Uitgever: W. Bergmans
Prof. Dr. Titus Brandsma was een Nederlandse karmelietenpater, hoogleraar en publicist uit Friesland en was specialist in middeleeuwse mystiek. Brandsma werd opgepakt in 1942 voor verzet tegen het nazi regime en schreef in de strafgevangenis in Scheveningen ‘Mijn cel’ en ‘Dagorde van een gevangene’ wat in 1944 gezamenlijk werd uitgebracht in een boekje waarin Prof. Dr. Titus zijn cel omschrijft en zijn dagelijkse activiteiten in het Oranjehotel in Scheveningen.