Radom

De Poolse stad Radom werd op 8 september 1939 ingenomen door Duitse troepen, slechts enkele dagen na het begin van de Tweede Wereldoorlog. Van de circa 81.000 inwoners waren er ongeveer 25.000 Joden. De nazi’s begonnen vrijwel direct met de systematische onderdrukking van de Joodse gemeenschap: leiders werden geëxecuteerd, eigendommen geconfisqueerd en duizenden mensen gedwongen tot dwangarbeid, onder meer in de heropbouw van de beschadigde Łucznik-wapenfabriek. In maart 1941 gaf de Duitse bezettingsmacht opdracht tot het oprichten van een getto in Radom. De Joodse bevolking kreeg slechts tien dagen de tijd om hun huizen te verlaten en zich met hun families te vestigen in een afgesloten stadsdeel.

Het getto, waarin uiteindelijk zo’n 33.000 Joden werden opgesloten, ging op 7 april 1941 officiee 'op slot'. Hoewel het gebied niet volledig ommuurd was, werd het streng bewaakt door Poolse politie en Duitse troepen. De leefomstandigheden waren erbarmelijk: ondervoeding was wijdverspreid en het rantsoen bedroeg slechts 100 gram brood per persoon per dag. In augustus 1942 begon de liquidatie van het getto. De meeste bewoners werden gedeporteerd naar het vernietigingskamp Treblinka.

Tegen juli 1944 waren naar schatting 32.000 Joden uit Radom vermoord of weggevoerd. In de leeggehaalde stad richtte de SS een drukkerij op als onderdeel van het concern Osti, waarin Joodse dwangarbeiders werden ingezet. Onder hen bevonden zich ook drie Amsterdammers die in betrekkelijke rust werkten tot het kamp in de zomer van 1943 werd ontruimd. Slechts twee van hen zouden de oorlog overleven.

Hoewel Radom niet dezelfde bekendheid geniet als Auschwitz of Majdanek, speelde het een cruciale rol in de vernietigingspolitiek van het Derde Rijk.

Het kamp in Radom, vaak aangeduid als Zwangsarbeitslager Radom, was een voorbeeld van hoe de nazi’s economische exploitatie combineerden met systematische vervolging. De stad fungeerde als knooppunt voor deportaties, dwangarbeid en de uitroeiing van de Joodse gemeenschap in centraal Polen.

Radom herinnert ons eraan dat de Holocaust niet alleen plaatsvond in de grote vernietigingskampen, maar ook in kleinere steden en industriële centra.