Brief 2

Hieronder een brief geschreven in 1942 door Józef Biegański, gevangene nummer 16979, verblijvend in Block 3 van het concentratiekamp Auschwitz. De brief is gericht aan Anna, wonend in Poronin, een dorp in het district Krakau, Polen. Aan het feit dat de brief is afgestempeld met het officiële K.L. Auschwitz-stempel, bevestigt dat hij daadwerkelijk vanuit het kamp is verzonden. Józef kwam op 5 juni 1941 in Auschwitz aan, en werd enkele maanden later doorgestuurd naar het concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg. In tegenstelling tot miljoenen anderen wist hij de kampen te overleven. Józef werd geboren in het Oekraïense dorp Putiatynce en werkte vóór de oorlog als spoorwegmedewerker, een beroep dat hem mogelijk tot doelwit maakte in de repressieve selectie van gevangenen door het naziregime.

De brief is een zeldzaam persoonlijk getuigenis van een gevangene die, ondanks de ontberingen, probeerde contact te houden met de buitenwereld. Hieronder vindt u ook een foto van Józef, genomen in Auschwitz en afkomstig uit het Auschwitz Museum Archief. Deze foto geeft een gezicht aan het verhaal, een mens achter het nummer, een overlevende van een systeem dat miljoenen mensen tot nummers reduceerde. Onder de foto’s vindt u een Nederlandse vertaling van de brief, inclusief historische context.

Auschwitz, 20 september 1942

Mijn allerliefste Haneczko!

Je brief van 30 augustus heb ik ontvangen. Het verheugt me zeer dat jullie allemaal gezond zijn. Ik ben ook gezond. Ik dank je hartelijk voor je steun. Schrijf me hoe het gaat met de ouders, het dochtertje en alle verwanten.

Ik kus je hartelijk, ook de ouders en verwanten. De bekenden groet ik.

Gecontroleerd Jonek K.L. Auschwitz

Historische context:

Deze brief is geschreven vanuit het concentratiekamp Auschwitz, op een moment dat het kamp op volle capaciteit functioneerde als vernietigingscentrum. De toon van de brief is opvallend warm en familiaal, maar moet begrepen worden binnen het kader van strikte censuur. Gevangenen mochten slechts beperkt schrijven, en de inhoud moest positief en neutraal blijven. Klachten, verwijzingen naar kampomstandigheden of politieke uitingen waren verboden.

De vermelding 'Geprüft' (Gecontroleerd) en de handtekening van een kampfunctionaris bevestigen dat de brief door de censuur is gegaan. De schrijver, vermoedelijk een man genaamd Jonek, probeert ondanks de omstandigheden contact te houden met zijn geliefden, een daad van menselijkheid in een systeem dat gericht was op ontmenselijking.