Kampgeld voor Krijgsgevangenen
Tijdens de Tweede Wereldoorlog voerde het Duitse leger een eigen vorm van betaalmiddel in voor gebruik binnen krijgsgevangenenkampen: het Kriegsgefangenen-Lagergeld. Het biljet dat hier wordt getoond, vertegenwoordigt een waarde van 1 Reichspfennig en werd uitsluitend gebruikt door geallieerde krijgsgevangenen in kampen zoals Stalags (voor soldaten), Oflags (voor officieren) en bijbehorende Arbeitskommandos. Dit interne kampgeld was niet bedoeld voor gebruik buiten het kamp en kon niet worden ingewisseld voor regulier geld. Het was een instrument van het Oberkommando der Wehrmacht om economische controle te behouden en contact met de burgerbevolking te beperken.
Gevangenen konden dit geld verkrijgen als vergoeding voor werkzaamheden die zij verrichtten binnen het kamp of in arbeidscommando’s buiten het kampterrein. Denk hierbij aan taken zoals onderhoud, landbouw, fabrieksarbeid of logistieke ondersteuning. De uitbetaling gebeurde in Lagergeld, waarmee zij vervolgens aankopen konden doen in de kampkantine of kampwinkel. Daar waren beperkte goederen beschikbaar zoals tabak, zeep, briefpapier, voedsel en soms persoonlijke verzorgingsproducten. Het bood gevangenen een beperkte vorm van economische autonomie, maar altijd binnen de strikt gecontroleerde grenzen van het kampregime.
Het ontwerp van het biljet is sober en functioneel, met een opvallende rode driehoek als visueel kenmerk. Hoewel de rode driehoek in concentratiekampen vaak een symbolische betekenis had, lijkt deze hier vooral te dienen als identificatiemiddel voor de coupure. De tekst op het biljet benadrukt dat het uitsluitend binnen het kamp geldig is en dat er geen betaling door de Reichskreditkassen plaatsvindt. De handtekening onderaan is namens de hoogste militaire autoriteit van nazi-Duitsland, wat de officiële status van het biljet onderstreept. Er zijn geen exacte oplagecijfers bekend, maar historici schatten dat miljoenen van deze biljetten zijn gedrukt in verschillende waardes. Ze dienden als gecontroleerd ruilmiddel en waren onderdeel van een breder systeem waarmee de nazi’s zelfs de kleinste aspecten van het leven in gevangenschap reguleerden.
