Dora, de menseneter
In de duistere geschiedenis van de nazikampen is Mittelbau-Dora een naam die bij velen minder bekend is, maar die symbool staat voor een van de meest meedogenloze vormen van uitbuiting en ontmenselijking. In dit ondergrondse concentratiekamp werden duizenden gevangenen gedwongen om onder erbarmelijke omstandigheden raketten te bouwen voor het Derde Rijk. De tunnels waarin zij werkten waren vochtig, donker en dodelijk. Het kamp kreeg onder de gevangenen een huiveringwekkende bijnaam: de menseneter.
Een van de overlevenden van Dora was de Franse kunstenaar en verzetsstrijder Maurice de la Pintière. Op 23 juni 1943 werd hij gearresteerd vanwege zijn verzetsactiviteiten en gedeporteerd naar de kampen Buchenwald, Dora en uiteindelijk Bergen-Belsen. Kort na zijn bevrijding op 15 april 1945 begon hij zijn herinneringen vast te leggen in een reeks tekeningen die later zouden worden gebundeld onder de titel Dora, de menseneter.
Deze bundel bevat 35 lavis-tekeningen, gewassen zwart-wit illustraties, die De la Pintière in 1945 maakte. Ze vormen een indringend visueel verslag van het leven in het kamp: uitgemergelde lichamen, ondergrondse werkplaatsen, martelingen, wanhoop. De tekeningen zijn rauw en direct, zonder enige vorm van esthetisering. Ze zijn geen kunst om de kunst, maar een aanklacht, een herinnering, een getuigenis.
De originele tekeningen zijn bewaard gebleven en zorgvuldig gereproduceerd in deze uitgave. Ze bieden een zeldzaam perspectief: niet via woorden, maar via beelden. De bundel is daarmee niet alleen een kunsthistorisch document, maar ook een waardevolle bron voor iedereen die de geschiedenis van de concentratiekampen wil begrijpen in haar meest tastbare vorm.
De omslag van de bundel draagt een krachtig symbool: een gestreept concentratiekampuniform met een rode driehoek en de letter ‘F’, het teken voor Franse politieke gevangenen. Het nummer 31115 verwijst naar het kampnummer van Maurice de la Pintière zelf. Deze visuele elementen maken direct duidelijk dat het hier gaat om een persoonlijke getuigenis van een gedeporteerde, en niet om een abstracte reflectie.
Dora, de menseneter is een unieke bundel. Ze toont niet alleen de fysieke ontberingen van het kamp, maar ook de psychologische terreur en de ontmenselijking die gevangenen ondergingen. Voor wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van de kampen tijdens de Tweede Wereldoorlog, biedt deze uitgave een aangrijpend en waardevol perspectief. Het is een visuele herinnering aan een vergeten hel, een eerbetoon aan hen die het niet overleefden, en een oproep om nooit te vergeten.
Hieronder een overzicht van alle 35 tekeningen. Klik op de tekening om deze op volledig beeld te krijgen.
