Henri Pieck - 'Buchenwald'

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden miljoenen mensen slachtoffer van het naziregime. Concentratiekampen zoals Buchenwald, gelegen nabij Weimar in Duitsland, vormden het decor van systematische onderdrukking, uitbuiting en vernietiging. In deze context krijgt de map met reproducties van tekeningen van Henri Pieck een bijzondere historische betekenis: als visuele getuigenis van het menselijk lijden en de veerkracht binnen de gruwelijke realiteit van het kamp.

Henri Christiaan Pieck (1895–1972) was een Nederlandse kunstenaar, architect en politiek activist. Als lid van het communistisch verzet werd hij in 1941 gearresteerd door de Duitse bezetter en uiteindelijk gedeporteerd naar concentratiekamp Buchenwald. Daar verbleef hij van 1941 tot 1945. Ondanks de erbarmelijke omstandigheden wist Pieck zijn observaties van het kamp vast te leggen in tekeningen. Hij tekende wat hij zag: de uitgemergelde lichamen van medegevangenen, de brute bewakers, de dagelijkse vernederingen, maar ook momenten van onderlinge solidariteit en stille hoop.

Zijn tekeningen zijn rauw en direct, en vormen een zeldzaam visueel verslag van het leven in een concentratiekamp, gemaakt door een ooggetuige. Ze zijn niet slechts artistiek van waarde, maar vooral documentair: een krachtig middel om de werkelijkheid van Buchenwald tastbaar te maken voor latere generaties.

Na de bevrijding van het kamp in april 1945 wist Pieck een deel van zijn tekeningen te behouden. De originele werken werden later overgedragen aan het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (nu het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies) in Amsterdam. Daar worden ze bewaard als historisch erfgoed en zijn ze toegankelijk voor onderzoek en educatie. Een selectie van deze tekeningen werd in de jaren na de oorlog gereproduceerd en gebundeld in een map met de titel Buchenwald met in totaal 22 lithografische afdrukken van zijn originele werken. De sobere omslag toont een indringende scène van gevangenen onder toezicht van een bewaker, en vormt een visuele inleiding tot de gruwelijke werkelijkheid die binnenin wordt verbeeld.

Deze map werd verspreid als herinnering en waarschuwing. Ze diende niet alleen om de gruwelen van het nazisme te documenteren, maar ook om toekomstige generaties te confronteren met de gevolgen van haat, intolerantie en totalitarisme. De tekeningen van Henri Pieck herinneren ons eraan dat achter elk cijfer in de statistieken van de Holocaust een menselijk verhaal schuilt. Zijn werk is geen kunstobject in de traditionele zin, maar een monument van papier, een stil schreeuwend bewijs van wat nooit vergeten mag worden.

Hieronder een overzicht van alle 22 tekeningen. Klik op de tekening om deze op volledig beeld te krijgen