Getuigen van stilte - Een reis langs voormalige kampen in Nederland en Duitsland

Van 10 tot en met 15 september 2019 ondernam ik een intensieve en persoonlijke reis langs voormalige concentratiekampen en herdenkingsplaatsen in Nederland en Duitsland. Als amateur fotograaf was mijn doel helder: het vastleggen van deze beladen locaties in beeld, met de ruimte en rust om de geschiedenis te laten spreken. Daarom koos ik ervoor deze reis alleen te maken, een keuze die mij de vrijheid gaf om elk kamp en elke gedenkplaats in eigen tempo te ervaren en documenteren.

 

De reis begon op 10 september met een bezoek aan Kamp Amersfoort, een transitkamp waar duizenden gevangenen onder erbarmelijke omstandigheden verbleven. Vervolgens reed ik door naar Kamp Westerbork, dat een centrale rol speelde in de deportatie van Nederlandse Joden naar vernietigingskampen in het oosten. Diezelfde dag stak ik de grens over naar Duitsland, waar ik overnachtte nabij het Esterwegen Memorial, een van de Emslandkampen. De volgende ochtend bezocht ik deze sobere plek, waar de herinnering aan politieke gevangenen en dwangarbeiders nog tastbaar is.

Daarna vervolgde ik mijn reis naar Hamburg, waar ik een afspraak had met Dr. Iris Groschek bij de Bullenhuser Damm Memorial. Zij leidde mij rond op deze plek waar op 20 april 1945 twintig Joodse kinderen werden vermoord, een van de meest schrijnende episodes uit de geschiedenis van Neuengamme. De dag erna bracht ik door op het terrein van het Neuengamme Memorial, een voormalig concentratiekamp dat nu een indrukwekkende educatieve en herdenkingsfunctie vervult.

Mijn volgende bestemming was Ravensbrück, het grootste vrouwenconcentratiekamp van nazi-Duitsland. Daar kreeg ik een persoonlijke rondleiding van Matthias Heyl, die mij diepgaande inzichten gaf in de geschiedenis van deze plek. Na Ravensbrück reed ik door naar Berlijn, waar ik het Holocaustmonument bezocht – een abstract en indringend eerbetoon aan de zes miljoen Joodse slachtoffers van de Holocaust.

Op de voorlaatste dag bezocht ik Sachsenhausen Memorial, een kamp dat diende als model voor latere concentratiekampen en waar ook na de oorlog Sovjetgevangenen werden vastgehouden. Mijn reis eindigde bij Dora-Mittelbau, waar ik werd ontvangen door Dirk van de Gooijer. Hij leidde mij door de ondergrondse tunnels waar gevangenen onder onmenselijke omstandigheden werkten aan de productie van V1- en V2-raketten, een confronterende afsluiting van een reis die diepe indruk heeft achtergelaten.

 

Mijn oprechte dank gaat uit naar Dr. Iris Groschek (Neuengamme Memorial), Matthias Heyl (Ravensbrück Memorial), Gabriele Knabe en Dirk van de Gooijer (Dora-Mittelbau Memorial). Hun gastvrijheid, kennis en persoonlijke verhalen hebben deze reis verrijkt en verdiept. Zonder hun betrokkenheid was deze ervaring niet hetzelfde geweest.

 

Hieronder vindt u de visuele verslaglegging van deze reis. De foto’s tonen de voormalige concentratiekampen en Memorial Sites zoals ik ze heb vastgelegd. Klik op de afbeelding van het gewenste kamp om de volledige reportage te bekijken. 

Kamp Amersfoort

Kamp Westerbork

Esterwegen


Bullenhuser Damm

Neuengamme

Ravensbrück


Holocaust Monument Berlijn

Sachsenhausen

Dora-Mittelbau